Opmerkelijke gast tijdens de Bi&euml;nnale van Veneti&euml;: met Periscope House verkent het Belgische architectenbureau Claerhout- Van Biervliet de mogelijkheden van een ondergrondse- en onderwaterwoonst. Hun prijswinnende design behelst een beschermende cocon die via een ingenieuze constructie van spiegels en bewegelijke tuinen alsnog de natuur in huis haalt. De grens tussen science fiction en noodzakelijke toekomstvisie is flinterdun, al helemaal in een eeuwenoude stad die langzaam maar zeker onder water zinkt.&nbsp;

Het is vaker dan niet de moeite om na te gaan wat onder het oppervlakte schuilt. Zo is Claerhout - Van Biervliet op het eerste zicht een Vlaams architectenbureau dat in hele land mooie, organische structuren neerpoot. De studio bevat echter ook een gespecialiseerde ontwerpcel, de Metamorphic Art Studio, die zich toelegt op de vraag hoe we straks gaan wonen en bouwen. Daar stromen wilde theorie&euml;n en al even wilde ontwerpen uit voort, dromen die dan weer getemd zijn door het feit dat alles technisch ook daadwerkelijk uitvoerbaar is. Het echtpaar Xaveer Claerhout en Barbara Van Biervliet, bezielers achter de studio, maakten in 2008 het Metamorphic Architecture manifest wereldkundig. Hun creaties sleepten sindsdien tal van internationale prijzen in de wacht, en vormen de aanzet van een aparte architecturale beweging. Uitgangspunt? Gebouwen die zich aanpassen in functie van de specifieke context -denk tijdstip, weersomstandigheden, sociale gelegenheden, &hellip; Zo lijkt de KineTower wolkenkrabber &rsquo;s morgens letterlijk open te bloeien, om &rsquo;s avonds weer in zijn schulp te kruipen, en schotelt de KineKitchen je spontaan de nodige potten, pannen en ontspannend sfeerlicht voor wanneer je hem &rsquo;s avonds betreedt. Ceci n&rsquo;est pas un film, alle op hol geslagen verbeelding ten spijt. Wonen we straks in een dystopisch robotscenario, dan wel een paradijselijke entiteit? Een gesprek met dit visionaire duo.&nbsp;

L&rsquo;OFFICIEL : Staat de architectuur op een kantelpunt?&nbsp;
Xaveer Claerhout : Zo&rsquo;n honderd jaar geleden deed het modernisme haar intrede onder invloed van charismatische figuren als Le Corbusier. We zijn overtuigd dat we vandaag een soortgelijke revolutie meemaken: deze keer niet door de introductie van staal, beton en glas, maar door de digitale mogelijkheden die zowel het ontwerp- als productieproces naar nieuwe hoogtes tillen. Ook al nam niemand het oorspronkelijk echt serieus, AI geeft een extra dimensie, zowel aan wat we kunnen als aan wat we willen. Niemand heeft een glazen bol, maar wij proberen in alle bescheidenheid onze plaats te vinden in dit veranderende landschap. Onze visie combineert parametrische ontwerpmogelijkheden met een flexibele creatie die in functie van de context kan metamorfoseren. We zijn uiteraard niet de grondleggers van kinetische architectuur, Da Vinci was daar vijf eeuwen geleden al mee bezig, maar we zijn wel bij de eersten om die theorie nu op een hedendaagse manier in de praktijk te zetten. Dat vertaalt zich naar een haast filmische manier van werken, omdat je elke ruimte in huis eigenlijk als een soort regisseur gaat benaderen.
L&rsquo;O : Je haalt Da Vinci aan: kijkt een futuristische ontwerper naar het verleden? 
XC : Grootsheid is tijdloos. Onlangs zagen we een documentaire waarin het Lam Gods van Van Eyck digitaal op gigantische schaal was uitvergroot. Die details, de relevantie, het moderne karakter ervan: onwaarschijnlijk! 
Barbara Van Biervliet :&nbsp;Kunst is voor ons beiden een continue voedingsbron, we bezoeken beurzen en musea over de hele wereld, en maken zelf ook Metamorphic Art. Enkele van onze metamorfoserende werken zijn opgenomen in de vaste collectie van het Centre Pompidou. Xaveer is van opleiding kunsthistoricus, zijn vader was beeldhouwer, onze dochter is kunstschilder en &eacute;&eacute;n van onze zonen werkt als vormgever en filmmaker. We zijn een familie die constant creatief &ldquo;aan&rdquo; staat. En hoe futuristisch ons werk ook wordt bestempeld, we putten op onze manier inspiratie uit een Romaanse kapel of de beelden van een 19de-eeuwse artiest.&nbsp;&nbsp;
XC : Een ander voorbeeld: voor ons is het 3D-model dat we vanaf de eerste gesprekken ontwikkelen van fundamenteel belang, terwijl de meeste architecten nog met een tekening beginnen. Auguste Rodin deed dat ook al: hij zette zijn kleimodel op een draaiend plateau zodat hij ieder profiel in 360&deg; kon boetseren. Vanuit die totaalbenadering kwam hij tot die ongelooflijke, voor die tijd nieuwe, sculpturale look. Eigenlijk &ldquo;boetseren&rdquo; wij op dezelfde manier onze modellen: elk ontwerp wordt onophoudelijk gedraaid, zelfs binnenstebuiten gekeerd; we simuleren de zon, we kijken wat er gebeurt als het regent of sneeuwt, we bekijken onder welke hoeken de verlichting valt, enzovoort. Op die manier komen we tot een creatie met een twist, die op een unieke manier de specifieke dromen en verwachtingen van een klant bevat.

L&rsquo;O : Over die dromen gesproken: heeft de opkomst van virtuele renders en AI invloed op wat we tegenwoordig van een huis verwachten?&nbsp;
XC : Zeker sinds Corona doet er een overaanbod aan fantastische beelden de ronde. Dat brengt een soort inflatie met zich mee: mensen doen ze af als onhaalbare droombeelden. Maar het boeiende voor een architect is juist de vraag &ograve;f ze wel zo onhaalbaar zijn. Het spanningsveld tussen imaginair beeld en de werkelijkheid die gebouwd kan worden, is groter dan ooit, en het is juist binnen dat veld dat wij iets willen betekenen. De virtuele wereld probeert de plaats van de fysieke wereld in te nemen, wij doen het omgekeerde: we kijken hoe we de fysieke werkelijkheid kunnen virtualiseren. In het raakpunt tussen beide werelden ligt er iets magisch! We zijn geen utopisten: we bedenken een vernieuwende, metamorfoserende architectuur die werkelijk gebouwd k&agrave;n worden. Samen met een groep gespecialiseerde partners zijn we klaar om het Periscope gebouw ook in werkelijkheid te bouwen. 
BVB : Ons doel is om dromen te realiseren, maar soms durven klanten niet te dromen. Ze vragen vaak wat ze al kennen, maar wij passen ervoor om twee keer hetzelfde te doen. Eigenlijk moeten wij achterhalen w&agrave;t hun droom is, en die vervolgens in een verrassende vorm gieten. 
XC :&nbsp;Verder is het concept &ldquo;wonen&rdquo; naar mijn mening aan het oplossen, een gevolg van de virtuele wereld waarin steeds meer mensen zich bewegen. Individuen met duizenden, zoniet miljoenen volgers op Instagram beleven de wereld bijna zoals ze digitaal bestaan. Ze hebben niet langer &eacute;&eacute;n plek nodig waar hun hele hebben en houwen veilig zit opgeborgen, maar liefst meerdere &ldquo;ankerpunten&rdquo; waar ze in functie van de seizoenen of werkgelegenheden kunnen verblijven &eacute;n uiteraard constant geconnecteerd blijven. Dat vertaalt zich naar kleinere woonentiteiten, die dan weer zeer high-end en comfortabel afgewerkt zijn. Het klinkt allemaal nog abstract, maar ik ben ervan overtuigd dat het begrip wonen in de brede zin van het woord in deze richting zal evolueren.&nbsp;


L&rsquo;O : Is er &eacute;&eacute;n specifieke ruimte in huis die straks extra belangrijk wordt? &nbsp;&nbsp;
BVB : De keuken zal meer dan ooit de ruggengraat van een gezin worden. We zien nu al hoe mensen opvallend veel in hun keuken investeren, al valt er wel iets op: het zijn sierkeukens, die eigenlijk op hun best zijn wanneer ze niet in gebruik zijn. Mensen willen wel samen koken en tafelen, maar voor de bijhorende rommel passen ze. 
XC : Wat eigenlijk een contradictie is: de fun is juist het snijden, bakken, braden, koken en alles daarrond, maar goed. Met oog hierop bedachten wij de KineKitchen. Wat start als een serene, ruimte transformeert eens de sensoren je aanwezigheid voelen: de kasten verbuigen, het centrale keukenblok komt naar boven, en alles wordt ter beschikking gesteld voor een gezellige kookavond. Eens je de ruimte verlaat, gaat het weer allemaal automatisch op slot. Ideaal zou de keuken zichzelf ook reinigen, maar zover zijn we nog niet, haha! &nbsp;
 
L&rsquo;O : We hebben het over specifieke noden, anno 2025 speelt de natuur natuurlijk een grote rol.
BVB : Absoluut, het is tegelijk een element dat we naar binnen willen halen als iets waar we ons potentieel tegen moeten beschermen. Periscope illustreert die evenwichtsoefening. Het voordeel van ondergronds te bouwen, is dat je beschermd bent tegen extreme temperaturen, maar je wil ook niet in een bunker leven. Daarom is het huis omringd door een constructie van grote spiegelvlakken die de natuurlijke omgeving naar binnen projecteren. Die structuur kan stijgen en dalen, waardoor je zelfs twee verdiepingen onder de grond het gevoel van een groene tuin ervaart. Een geheel van plantenbakken, verborgen tuinen, waterpartijen die als zwembad of als recuperatiebassin kunnen dienen, en andere elementen geven het ontwerp nog een extra dimensie. De bewoners kiezen zelf wat ze op welk moment willen zien en ervaren. &rsquo;s Morgens kunnen ze de natuur gestaag toelaten, om het huis &rsquo;s avonds weer &ldquo;in slaap&rdquo; te laten gaan, lekker gezellig ingesloten.&nbsp;&nbsp;&nbsp;
XC : Technische ontwikkelingen maken het gemakkelijker dan ooit om groen in je ontwerp te steken. Het feit dat het Belgisch Paviljoen op de Bi&euml;nnale van Veneti&euml; dit jaar door Bas Smets werd ingericht, spreekt boekdelen: vroeger draaiden de grote architectuurwedstrijden rond een architect en zijn team, maar steeds vaker vormt het werk van een landschapsarchitect het vertrekpunt.&nbsp; Het draait om de vraag hoe we de natuur op zo&rsquo;n sociaal mogelijke manier in architectuur integreren. Kijk naar het voorstel van Smets om voor de Notre Dame in Parijs een groen plein aan te leggen, dat gekoeld kan worden en waaronder een gebouw komt: een formidabel project! &nbsp;
BVB : In heel veel sectoren is duurzaamheid een holle term geworden, maar voor de architectuur is er geen weg terug. De technologie maakt ook veel mogelijk op dit vlak: van groene bouwmaterialen tot speciale programma&rsquo;s die inzicht geven in wat er gebouwd wordt, hoeveel materiaal erin zit, hoeveel daarvan gerecupereerd kan worden, wat de mate van vervuiling is, enzovoort. Dat is uiteraard een positieve evolutie.

L&rsquo;O : Dit gesprek alleen al leidt tot wilde verwachtingen over jullie eigen huis&hellip; hoe wonen jullie eigenlijk?&nbsp;
XC : Haha, wist je dat St&eacute;phane Beel, meester van het minimalisme, zelf in een oud gerestaureerd herenhuis woont? Het lijkt soms of architecten het tegenovergestelde van hun eigen stijl zoeken qua woonst.&nbsp;
BVB : We wonen in het huis waarin Xaveers vader als beeldhouwer leefde en werkte. Dat hebben we grondig verbouwd en naar onze eigen hand gezet.&nbsp;
XC : Nu de kinderen het huis uit zijn, dromen we er wel van om naar iets kleiner &eacute;n specialer te gaan. Misschien duiken we ondergronds, of wie weet wonen we straks in een oude raket: time will tell!&nbsp;&nbsp;
&nbsp;&nbsp;
<a href="https://www.periscope-architecture.com/">De tentoonstelling &ldquo;Time-Space-Existence&rdquo;</a> gaat door van 10 mei tot 23 november in Plazzo Mora in Venetie.

Een cocon onder water: de realistische utopie van Belgische architecten

Recommended posts for you

Travel

Okavango: in het hart van het wilde reservaat van Botswana

Art & Culture

Beyond blue: het zwembad opnieuw uitvinden als leefruimte

Beauty

Nude-obsessie: 4 nieuwe paletten om dit seizoen te scoren voor een sublieme oogopslag

Beauty

Hoe Sisley de levensduur van de huid heruitvindt met het nieuwe Sérum Essentiel

Mode

De kunst van het onzichtbare: de unieke creaties van Lera Treyger

Travel

48 uur om de ongrijpbare ziel van Tanger te vatten

Art & Culture

“Plastique”: de muzikale uppercut van Camille Yembe

Deco

De dagelijkse poëzie volgens Anne-Sophie Rosseel